Verschillen tussen kinderen en volwassenen

Hoe rouw zich uit, is voornamelijk onderzocht bij kinderen vanaf acht jaar. Uit deze onderzoeken blijkt dat er bij kinderen en jongeren dezelfde rouwpatronen te zien zijn als bij volwassenen. Er zijn dus eigenlijk niet zo veel verschillen. Rouw roept dezelfde gevoelens op en de pijn die kinderen voelen is dezelfde pijn als die volwassenen voelen. Maar er is een groot verschil volgens Mariken Spuij, en dat is dat rouw bij kinderen en jongeren bovenop de ontwikkelingstaken komt.

Mariken: ‘Het verlies van een dierbare op jonge leeftijd is vormend. Als volwassenen ben je niet uitontwikkeld maar misschien wel meer uitgerijpt. Als kind moet je bijvoorbeeld de onomkeerbaarheid van de dood snappen. Iemand komt niet meer terug. Dat vraagt een bepaalde cognitieve ontwikkeling. Als peuter of kleuter kun je dat nog niet bevatten. Hele jonge kinderen tot de kleuterleeftijd leg je steeds opnieuw uit wat de dood is en dat het onontkoombaar is. Dan zeg ik bijvoorbeeld: ‘Je kunt een dood plantje heel veel water geven, maar het gaat het toch niet meer groeien’. Pas vanaf een jaar of vijf begint dat besef te komen en hoe ouder kinderen worden, hoe beter ze begrijpen wat de dood betekent. Voor iets oudere kinderen op de basisschool leeftijd is een belangrijke ontwikkelingstaak dat je je emoties steeds meer onder woorden kunt gaan brengen. Vertellen wat je van binnen voelt en dat tot uitdrukking kunnen brengen in taal, dat is een enorme cognitieve ontwikkeltaak. Adolescenten willen zich graag afzetten tegen ouders, hun autonomie vinden en zichzelf kunnen ontwikkelen. Hoe moet je dat doen als je in een gezin leeft dat door verdriet in beslag is genomen? Hoe moet je je tegen een ouder afzetten of je losmaken als je andere ouder is overleden? Het wil niet zeggen dat dat niet kan maar het komt er wel bij.’

Hechting en rouw

Bestaat er eigenlijk een verschil in rouw als het gaat om het verlies van een ouder, oma of opa of zusje? ‘Vooral als het gaat om een nauwe hechtingsband tussen degene die rouwt en de overledene geldt dat de impact groter is. In ons onderzoek hebben we bijvoorbeeld veel met mensen van het platteland te maken gehad met inwonende opa’s en oma’s. Het verlies van die opa of oma had enorm veel impact op het kind. Het kan ook gaan om een enorme verandering