Overmatig gebruik van beeldschermen brengt risico’s met zich mee, juist voor kinderen en jongeren met een psychische kwetsbaarheid. Voor gezinnen die een gezondere ‘digitale balans’ zoeken, zijn interventies op maat nodig. Daarbij moet de gehele leefstijl in ogenschouw worden genomen.
Kinderen van nu groeien op in een digitale wereld. Natuurlijk zitten hier veel voordelen aan. Uit verschillende studies blijkt dat digitale middelen leerprestaties, creativiteit, ruimtelijk inzicht, sociale vaardigheden, zelfbeeld en zelfvertrouwen positief kunnen beïnvloeden (Busario, 2015). Maar er zijn ook risico’s, zoals online pesten, discriminatie, verspreiden van schadelijke informatie of nepnieuws. Daarnaast zijn er risico’s voor de fysieke gezondheid. Om risico’s voor zowel de lichamelijke als de psychische gezondheid te verkleinen, is het dan ook van belang om kinderen, jongeren en ouders bewust te maken van de rol van digitale media.
Overmatig of ongezond beeldschermgebruik komt vermoedelijk vaker voor bij kinderen en jongeren met een psychiatrische kwetsbaarheid in vergelijking met de algemene bevolking. Uit een verkennend onderzoek van het Trimbos-instituut blijkt dat kinderen en jongeren met een psychiatrische aandoening, zoals autisme of ADHD, meer moeite hebben met het houden van een gezonde digitale balans. Hier kunnen verschillende oorzaken voor zijn, zoals verminderde zelfcontrole, impulsiviteit of een staat van hyperfocus. Ook heeft deze groep vaker moeite met vrijetijdsinvulling of kan het een uitvlucht zijn uit stressvolle situaties. Daarnaast is voor kinderen met een autismespectrumstoornis (ASS) interactie online vaak meer voorspelbaar en daardoor gemakkelijker. Tevens zijn deze kinderen extra gevoelig voor elementen in games en social media die stimuleren om door te gaan. Kinderen met autisme hebben vaak een minder goede balans tussen passieve (beeldscherm)activiteiten en fysieke inspanning, mede doordat ze vaak beperkte motivatie voor lichaamsbeweging hebben. Dit komt onder meer vanwege hun vaak slechtere motorische ontwikkeling en beperkte sociale vaardigheden (Curtin et al., 2014). Ook geven ouders van kinderen met psychiatrische problematiek aan dat zij beeldschermgebruik geregeld inzetten om gedragsproblemen van hun kind te reguleren. Verder zijn kinderen met ASS kwetsbaarder voor de gevolgen van beeldschermgebruik vanwege de combinatie van hun beperkingen in sociaal-communicatieve vaardigheden en gemiste aansluiting bij leeftijdsgenoten (Curtin et al., 2014). Aandacht voor deze specifieke groep kinderen en jongeren is nodig omdat zij vanwege bovenstaande kwetsbaarheden een groter risico lopen om problematisch beeldschermgebruik te ontwikkelen (Muskens & Staal, 2022). Vaak leidt dit pas enige tijd later tot minder welbevinden, zowel vanwege externaliserende als internaliserende problemen. In dit artikel gaan we in op algemene
