Ruim een half jaar geleden kwam Sara (16) met haar ouders op intake. Ze was somber en soms zat haar hoofd zo vol dat ze niet meer wist wat ze daarmee aan moest. Soms kon ze een week niets anders dan op de bank voor zich uit staren. Sara bleek te voldoen aan de classificatie ASS. Samen ontdekten we dat ze heel goed was in kijken hoe anderen zich gedroegen en dat nadoen; zichzelf was ze kwijtgeraakt. Sara was blij met de classificatie. Ze dacht al veel langer dat ze een beetje anders dan anderen was. Ze kreeg psycho-educatie, er kwamen wat aanpassingen op school en ze voelde zich heel wat beter – we dachten zelfs aan afsluiting.

Maar dan komt Sara binnen en gaat op haar vaste plek zitten. Op mijn vraag hoe de week is geweest op school steekt ze van wal. Het was vreselijk. Als het zo blijft, hoeft het van haar allemaal niet meer. Sara weet zelf niet hoe het komt dat het zo naar is. Ik mag vragen stellen over hoe, wat, waar en waarom. Zo leer ik dat ze voor Nederlands een boek moet lezen. Sara houdt niet van lezen en al helemaal niet in de klas. Ze snapt het boek niet en als ze een onvoldoende haalt, mag ze geen examen doen.

Hoe het boek heet en waar het over gaat, kan Sara me niet vertellen. Ze heeft het gekregen in de klas, om te lezen. Over een paar weken krijgt ze een toets met vragen over het boek. Sara heeft gevraagd welke vragen precies. Dat zou ze wel zien op de toets, was het antwoord. Daar werd ze boos over, want ze vindt het belangrijk te weten welke vragen ze moet voorbereiden. Hoeveel bladzijden het boek heeft, welke kleur de kaft heeft? Wie de uitgever is? Sara’s boosheid werd zo groot dat ze niet meer tot lezen kwam. Toen er weer gelezen moest worden, ging het beter. Het bleek te gaan over een oude man. Een stom onderwerp, maar het lukte, ze begon zelfs aan hoofdstuk twee. Raar genoeg ging dat over die man toen hij nog jong was. Sara werd weer boos, wat een idiote volgorde, ze is er nóg boos over. Maar ja, de toets komt eraan, wat nu? Sara gaat op zoek naar een samenvatting, zo weet ze in ieder geval waar het over gaat. Samen bedenken we welke vragen ze kan verwachten. Dat ze het boek stom mag blijven vinden en haar docent een onduidelijk mens stelt haar gerust. Zo mag ze voelen wat ze voelt, en kan ze toch de opdracht doen.

Als ik haar weer zie, ben ik natuurlijk benieuwd hoe de toets gegaan is. Stralend vertelt Sara dat hij niet doorging. Ik ben geschokt en begrijp niet hoe Sara dit zo makkelijk oppakt, ze houdt immers niet van verrassingen. Ze kijkt me lachend aan: “Kijk, ik ben dan misschien wel autistisch, maar niet gek! Hoe fijn is het dat een rottoets niet doorgaat, dat vindt toch iedereen?”