door: Myrte van Langen
Let op hoe je praat over stoornissen zoals ADHD, vooral als het om kinderen gaat. Het gevaar bestaat dat zij een te groot deel van hun identiteit toeschrijven aan stoornis-termen. Dat kan hun zelfbeeld beïnvloeden op manieren die we nog niet goed kunnen overzien.
‘Ik ben zo blij met de humor, creativiteit, drive en passie die ADHD met zich meebrengt.’ ‘Mijn dochtertje is ontzettend vindingrijk en empathisch. Dat komt doordat ze ADHD heeft.’ Dit soort zinnetjes kom ik bijna dagelijks tegen. Op sociale media, tijdens presentaties, in gesprekken en ook regelmatig in het wetenschappelijke onderzoek. Maar ze kloppen niet. Waarom zeggen we niet: ‘Ik ben zo blij met mijn humor, creativiteit, drive en passie,’ en: ‘Mijn dochtertje is ontzettend vindingrijk en empathisch’? In dit stuk zal ik ervoor pleiten dat het de mensen met ADHD zijn die positieve kenmerken hebben en niet de classificatie ADHD. Waarom dit verschil belangrijk is, leg ik hieronder uit.
Als ik zeg: ‘ADHD heeft geen positieve kenmerken,’ kun je dit makkelijk opvatten als: ‘mensen met ADHD hebben geen positieve kenmerken’ of ‘we moeten geen aandacht hebben voor de positieve kenmerken van mensen met ADHD’. Dat vind ik absoluut niet. Sterker nog, het tegenovergestelde is voor mij waar. Ik durf zonder twijfel te stellen dat mensen met een ADHD-classificatie gemiddeld precies evenveel positieve kenmerken hebben als mensen zonder ADHD-classificatie. En we moeten aandacht hebben voor die positieve kwaliteiten. Dat is een van de belangrijkste taken van de geestelijke gezondheidszorg. Naast het in kaart brengen van datgene waar iemand moeite mee heeft, kijken we samen ook naar waar zijn krachten liggen en hoe hij die het beste kan inzetten. Maar waarom laten we een stoornis-term als ADHD met de eer strijken voor deze krachten? Dan maken we een cruciale denkfout. En bovendien doen we geen recht aan het individu.
Wat is de denkfout?
Psychiatrische classificaties zijn namen die wij geven aan clusters van symptomen. Die classificaties staan beschreven in het handboek van de psychiatrie: de DSM. (American Psychiatric Association, 2013) Zo staat in de DSM dat we de naam ADHD kunnen gebruiken als mensen veel hyperactiviteit, impulsiviteit en een tekort aan aandacht ervaren en daardoor in hun dagelijkse functioneren beperkt worden. ADHD is dus alleen een beschrijvende naam, een definitie vormgegeven door de psychiatrie. Als we over ADHD communiceren, maken we echter vaak een fout. We gaan ADHD zien als een oorzaak van
