In deze rubriek laat de redactie van Kind en Adolescent Praktijk een promovendus aan het woord om te vertellen over zijn of haar proefschrift.
Kirsten van Gink promoveerde op 11 oktober 2019 aan de Vrije Universiteit in Amsterdam op haar proefschrift Strike while the iron is cold: the adaptation, implementation and effectiveness of Non-Violent Resistance in residential settings for children and adolescents.
Waarom dit onderzoek?
Nieuwsberichten over de negatieve effecten van afzondering (separatie) in de (gesloten) jeugdzorg en residentiële kinder- en jeugdpsychiatrie hebben geleid tot een brede maatschappelijke discussie over de (on)wenselijkheid van het afzonderen van jeugdigen. Onderzoek wijst uit dat afzonderen een verergering van agressie kan veroorzaken, traumatiserend kan zijn voor zowel jeugdigen als medewerkers, en een negatief effect heeft op het therapeutisch proces. Non-Violent Resistance (NVR) is een veelbelovende en inmiddels vaak gebruikte alternatieve benadering voor het hanteren van agressief en ander onacceptabel gedrag. Hierbij wordt de focus verlegd van proberen het ‘oncontroleerbare’ kind onder controle te houden naar het veranderen van het gedrag van de volwassene. Het doel is om zo de machtsstrijd (die tot separatie leidt) te voorkomen. Centrale uitgangspunten van NVR zijn: aanwezigheid, support, de-escalatie, (her)opbouw van de relatie en verzet. Eerder onderzoek naar het gebruik van NVR in deze setting ontbrak. Door middel van een combinatie van beschrijvend onderzoek, interviews met getrainde medewerkers en het herhaaldelijk afnemen van vragenlijsten bij medewerkers en jeugdigen heb ik gekeken hoe NVR succesvol geïmplementeerd kan worden in de klinische praktijk van de (gesloten) jeugdzorg en residentiële kinder- en jeugdpsychiatrie. Wij verwachtten dat het invoeren van NVR tot een vermindering van dwang- en drangmaatregelen en een verbetering van het werkklimaat zou leiden.
Wat hebben professionals eraan?
In mijn onderzoek heb ik gevonden dat bij instellingen met stabiele teams die gemotiveerd zijn om hun manier van werken aan te passen, NVR de medewerkers handvatten biedt bij het omgaan met agressie en dat het aantal afzonderingen daalt. Daarnaast is het ervaren werkklimaat verbeterd. Het is echter niet eenvoudig om deze methode te implementeren in de klinische praktijk. Beleidsmakers moeten zich realiseren dat succesvol implementeren tijd kost en dat er met name in het begin veel tijd nodig is om een aantal randvoorwaarden te vervullen. Zo is commitment nodig in alle lagen van de organisatie, is het van groot belang dat alle medewerkers die zijn betrokken bij de zorg (dus niet alleen de groepsleiders) training krijgen, en moet er een plan zijn om nieuwe mensen te trainen, in verband met het hoge personeelsverloop in deze sector.