In de training ‘Zorgen voor getraumatiseerde kinderen’ (Coppens & Van Kregten, 2012) leren pedagogisch medewerkers in de klinische jeugd-GGZ hoe belangrijk het is een traumasensitief behandelklimaat te scheppen waarin zij goed afstemmen op de behoeften van de kinderen in de behandelgroep. Een van die behoeften is die aan spel. Op dat punt viel echter nog wel wat te verbeteren, realiseerden de pedagogisch medewerkers zich; het spelaanbod in de behandelgroepen liet te wensen over. De vraag die bij hen rees, was dan ook hoe zij spel effectiever kunnen inzetten in de behandeling van de kinderen die bij hen zijn opgenomen.
Een spelinterventie die tot doel heeft de afstemming te bevorderen, is Sherborne Samenspel. Eerder onderzoek heeft aangetoond dat spel op basis van Sherborne-bewegingspedagogiek (Ouder Kind Interactie Begeleiding, afgekort OKI-B) effectief is in de behandeling van getraumatiseerde kinderen die opgroeien bij pleegouders (Bessems, 2012). Meer specifiek heeft Bessems (2012) aangetoond dat pleegouders na OKI-B sensitiever zijn voor de signalen van het kind, adequater reageren op deze signalen en minder overmatig directief en stimulerend zijn. Ook is sprake van meer positief affect. Voor dit onderzoek hebben we Sherborne Samenspel, een interventie van zeven sessies, toegepast bij pedagogisch medewerkers. Naar deze interventie is nog niet eerder effectonderzoek gedaan. In dit artikel belichten we de samenhang tussen Sherborne Samenspel en de ontwikkeling van sensitiviteit van pedagogisch medewerkers in een residentiële behandelsetting.
Omdat in de residentiële setting voor jeugdzorg veel kinderen met complex trauma zijn opgenomen (Van Grinsven & Holdorp, 2015) en we de behandeling willen richten op het herstel daarvan, vragen wij van de pedagogisch medewerkers om de rol van betrouwbare volwassene op zich te nemen. Dit vereist een goede afstemming tussen deze opvoeders en de opgenomen kinderen.
Afstemming is een vaardigheid van de opvoeder die wordt gekenmerkt door sensitiviteit. Ainsworth (1974) beschrijft sensitiviteit als de vaardigheid om signalen in de communicatie van het kind goed te zien en te interpreteren en er vanwege dit begrip adequaat op te reageren. Sensitiviteit van opvoeders is een bepalende factor in de opvoeder-kindrelatie, zo blijkt uit twee meta-analyses van Bakermans-Kranenburg en collega’s (2003, 2005) die onderzoek deden naar interventies die gebaseerd zijn op de hechtingstheorie.
Als aanvulling op sensitiviteit introduceerde Meins (1997) het construct Mind Mindedness (mentaal bewustzijn), waarbij het gaat om een specifieke sensitiviteit ten aanzien van de mentale toestanden van een kind. Het is aangetoond dat een opvoeder niet (volledig) sensitief
