Fijn, op 13 september begint het vijfde seizoen van de succesvolle serie Oogappels (BNNVara). In tien nieuwe afleveringen, wekelijks te zien op NPO1 en in zijn geheel op NPO Plus, valt ongetwijfeld weer veel te genieten van herkenbare situaties in vier gezinnen die elk op hun eigen manier worstelen met de opvoeding van hun kroost. Ook in dit vijfde seizoen doen steracteurs als Ramsey Nasr, Eva van der Gucht, Malou Gorter en Jeroen Spitzenberger weer mee. Leuk aan de serie is dat hij in de afgelopen jaren steeds ‘meegroeide’ met de acteurs, die intussen dus vijf jaar ouder zijn dan in de eerste reeks. We zijn benieuwd naar de nieuwe fase. (TB)

IGT-K Integratieve gehechtheidsbevorderende traumabehandeling voor kinderen, gebaseerd op Integrative Team Treatment for Attachment Trauma in Children van Debra Wesselman en anderen is nu vertaald en bewerkt voor de Nederlandse praktijk. Het boek beschrijft de methode IGT-K die kan worden ingezet bij chronisch getraumatiseerde kinderen bij wie niet direct met traumaverwerking kan worden begonnen, maar bij wie de aandacht eerst uit naar onderlinge relaties moet. Bij deze kinderen is vaak sprake van sterke vermijding, ontregeling en problemen in het (pleeg)gezin. De behandeling richt zich op PTSS-symptomen, gehechtheidsproblemen, gedragsproblemen en problemen in de emotieregulatie.

Drie fases in de behandeling worden beschreven. In de eerste leert de gezinstherapeut ouders/opvoeders integratieve opvoedingstechnieken (aan de hand van het in 2021 verschenen boekje Integratief opvoeden, strategieën voor de opvoeding van kinderen met gehechtheidstrauma). In de tweede fase geeft de gezinstherapeut psycho-educatie aan ouders en kind en leert hen zelfregulatievaardigheden. De EMDR-therapeut gaat in deze fase met pleegouders en kind werken aan gehechtheidsbevorderende en zelfregulatiebevorderende technieken. In de derde fase wordt gewerkt aan traumaverwerking middels EMDR. Op deze manier, praktijkgericht en theoretisch goed onderbouwd, kan een goede behandellijn vastgehouden worden – iets wat door de complexiteit van de problematiek van chronisch interpersoonlijk getraumatiseerde kinderen vaak moeilijk is. De sessies en bijbehorende interventies worden duidelijk beschreven, daarnaast zijn er praktische downloads.

De afgelopen vijftien jaar heb ik veel scholing op het gebied van EMDR, trauma, hechting en stabilisatie gevolgd en vele boeken gelezen. Dit boek bracht tóch veel nieuws, bruikbaars en inspirerends. Met name als ik dacht aan een aantal pleegkinderen bij wie de behandeling niet goed genoeg van de grond kwam. Omdat ik niet door de vermijding heenkwam, of omdat (pleeg)ouders het niet meer volhielden. Als ik (en mijn team) de kennis gehad zou hebben uit dit boek, hadden we het wellicht anders en beter gedaan. Met name het faseren van de behandeling én gericht betrekken van de ouders op een manier waarop hechting wordt bevorderd, kan het verschil maken. We kunnen zo goed begrijpen dat trauma de oorzaak is van het gedrag en de klachten en dus willen en moeten we dat trauma behandelen. Maar in dit soort gevallen moet je eerst de bodem daarvoor leggen.

Hoewel voor het toepassen van IGT-K een uitgebreide opleiding nodig is voor meerdere behandelaren in een behandelteam, is het ook een heel waardevol boek voor EMDR-therapeuten én gezinstherapeuten die deze opleiding (nog) niet gevolgd hebben. Het boek biedt namelijk een schat aan praktische handvatten voor diagnostiek, psycho-educatie en behandelinterventies en hulpmiddelen gericht op ouders en kinderen. Deels afkomstig van andere auteurs, maar goed bij elkaar gebracht. En daarmee een mooi naslagwerk. (IN)

Petra Vissers en Mirjam Hunze, 2023

Mirjam Hunze, in 1972 door Nederlandse ouders geadopteerd uit Chili, ging rond haar dertigste op zoek naar haar herkomst. Na jaren ontdekte ze de geschiedenis van haar adoptie (en die van vele andere kinderen). In de podcast doet Petra Vissers, journaliste bij Trouw, verslag van het verdriet, de wanhoop en de frustratie van Hunze tijdens haar jarenlange zoektocht. (CvG)

Milio van der Kamp schrijft op een scherpe, duidelijke en soms wat simpele wijze een ego-document over zijn leven als jongen in Amsterdam-West. Vader houdt zich bezig met ‘duistere’ zaakjes en komt regelmatig in aanraking met de politie. Moeder werkt hard om het hoofd boven water te houden, maar is niet in staat het gezin voor onheil te behoeden. Ze vecht een rekening voor gas, water en licht aan, maar dat wordt – na een slepende rechtszaak – ten slotte toch afgesloten. Van der Kamp groeit op in een onveilige omgeving, zonder de vanzelfsprekende luxe van een douche, warm water of verlichting.

Moeder, Milio en zijn jongere broer zijn heel inventief, maar het leven is elke dag een beproeving.

Milio maakt makkelijk vrienden en trekt op met allerlei jongens uit de buurt. Ze halen soms meer dan kattenkwaad uit, maar het lukt Milio om aan de goede kant van de streep te blijven, in tegenstelling tot een aantal van zijn vrienden. Milio beschrijft die lange en zeer moeizame weg vanaf de schoolbanken tot aan de universiteit. Hij heeft geen ondersteuning (moreel, noch intellectueel of financieel) van thuis en krijgt die evenmin van leerkrachten. Daar is de titel een mooi voorbeeld van; eens een boefje met een grote mond, voor altijd veroordeeld tot het strafbankje en beperkte mogelijkheden om zich te scholen, zich te ontwikkelen. Heel knap dat hij steeds de moed vindt om door te gaan.

Door zijn vlotte pen en een verhaal dat hij gaandeweg onderbouwt met visies vanuit de sociologie over de onderkant van de samenleving en de overheersing van de middenklasse, blijft het verhaal boeien. Ik kan niet anders dan veel sympathie hebben met deze onbedaarlijk hard werkende jongen die uitgroeit tot een evenwichtige student en docent. Hij dankt zijn moeder en zijn vriendin voor hun steun en geloof in hem; met hulp van een goede en geduldige therapeut lukt het hem om van een chronische depressie te herstellen. Uiteindelijk wordt Van der Kamp docent sociologie en neemt het in zijn lessen en colleges altijd op voor de eerste generatie van de onderklasse die toegang vindt tot het HBO en de universiteit. Hij is hun beschermheer en zegsman; geen wonder dat hij werd uitgeroepen tot docent van jaar 2022. (CvG)

Na het boek Superkrachten voor je hoofd is er nu een kaartspel met dezelfde titel. In het eerder verschenen boek geeft auteur Wouter de Jong kinderen een heldere uitleg over de werking van het brein, afgewisseld met grappige oefeningen die bedoeld zijn om de ‘mentale conditie’ te verbeteren. Toch is de neiging bij het boek om vooral te lezen; het spel stimuleert op een ludieke, laagdrempelige manier om de opdrachten daadwerkelijk te doen, en is dan ook een waardevolle aanvulling.

Wanneer een kwartet compleet is, mag de speler een challengekaart pakken met een kort opdrachtje, waarmee hij een van de superkrachten ervaart of oefent. Behalve dat dit het spel afwisselend maakt, zit hier ook de meerwaarde boven het boek: de spelers worden er automatisch toe gezet om de opdrachten uit te voeren. Bijvoorbeeld: een gek dansje doen en een liedje zingen (bereidheid leren tonen om iets buiten je comfortzone te doen). Het spel bevat ruim voldoende challenges om het spel vaak te kunnen spelen, voordat je ze allemaal gedaan hebt. De winnaar van het spel wint een prijs, zoals iemand die dag een klusje voor je laten doen. Het spel is goed te spelen met kinderen vanaf zeven jaar en duurt ongeveer een halfuur. De thema’s en opdrachten geven kinderen (en ouders) op een leuke manier ’taal’ voor situaties die in het dagelijks leven voorkomen. De opdrachten stimuleren om bewust gedragsalternatieven te ervaren, zodat je elkaar er in het dagelijks leven aan kunt herinneren.

Waar educatieve spellen vaak wat stroperig zijn of het leerzame doel er vanaf druipt, vonden zowel mijn zoon, zijn vriendjes als ik dit spel leuk om te spelen. En behalve plezier, heeft het ons ook in het dagelijks leven wat gebracht. Wij wijzen elkaar thuis nu onder andere vaker op ‘nutteloze boosheid’ (op een parkeerboete of een la die niet goed sluit), wat toch helpt om op dat moment het gedrag te veranderen. Of we merken saboterende gedachten op en zeggen ze met een gek stemmetje of accent – zoals in een van de ‘challenges’ – zodat de emotionele lading vermindert. Het spel (thuis) spelen kan een mooie meerwaarde hebben voor therapeuten die werken met ACT of die kinderen begeleiden bij de ontwikkeling van executieve functies. (TW)