Kort samengevat is het uitgangspunt bij ACT dat, om te beoordelen of gedrag een probleem is, je moet kijken naar de context waarin dat gedrag voorkomt en naar de functie van het gedrag.

Om het probleem op te lossen, hoef je misschien niet het gedrag te veranderen maar de context. Volgens ACT speelt bovendien het vermijden van emoties een rol bij het ontstaan van psychopathologie. Een van de doelen van ACT is het leren accepteren en verdragen van gedachten en gevoelens, zodat je ze niet meer hoeft te vermijden. Taal speelt een belangrijke rol bij zowel het ontstaan van psychopathologie als bij het oplossen ervan (Hays, 2006).

Acceptance and commitment therapy bij kinderen en jongeren is bedoeld als aanvulling op eerdere boeken over de theorie en praktijk. Het is een werkboek, als je echter niet op de hoogte bent van de uitgangspunten van ACT, is het moeilijk om dit boek goed te begrijpen. De auteurs verwijzen wel naar literatuur waarin deze uitgangspunten zijn beschreven, maar leggen de achterliggende filosofie onvoldoende uit.

In het boek staan vijf metaforen centraal: hart, boom, uil, kat en olifant. Deze metaforen staan voor de vaardigheden die ACT aan kinderen leert. Het hart staat voor je diepste wens, de boom staat voor waarnemen (zien, voelen, ruiken en proeven), de uil daagt je uit om onderscheid te maken tussen wat je weet, wat je vindt en wat je voelt, en de kat staat voor ‘focus op je doel’. De olifant, tot slot, ‘heeft een dikke huid, emoties brengen hem niet uit evenwicht, hij draagt ze met zich mee’.

De auteurs beschrijven hoe je een intake doet op de ACT-manier. Er zijn veel overeenkomsten tussen een intake volgens het ACT-model en iedere andere intake. Klachten, hulpvraag en de doelen die kind en ouders willen bereiken, worden geïnventariseerd. De ACT-intake verschilt van andere intakes doordat wordt onderzocht in hoeverre het kind de ACT-vaardigheden al beheerst. Kan het al waarnemen zonder te oordelen? Kan het onderscheid maken tussen weten, vinden en voelen?

Na het hoofdstuk over de intake volgt een hoofdstuk met oefeningen. Het boek wil dan ook een ‘kaartenbak’ zijn met oefeningen die los kunnen worden gebruikt of als geheel, achter elkaar of door elkaar.