Alex Schulman, 2021

Uitgeverij: De Bezige Bij

ISBN: 978 94 03132 419

240 bladzijden

Prijs: € 21,99

De bejubelde Zweedse schrijver Alex Schulman heeft inmiddels vijf autobiografische werken geschreven over zijn disfunctionele jeugd. Na het lezen van een interview met Schulman in Trouw (16 mei 2021) werd ik nieuwsgierig naar zijn meest recente roman, De overlevenden.

Schulman geeft in het interview aan dat hij veel thema’s uit zijn jeugd (zijn vader is journalist en tv-producent, zijn moeder dochter van een fameuze Zweedse schrijver) in therapie heeft kunnen uit- en verwerken. Zijn eigen ouderschap is aanleiding om zijn verhaal nu in romanvorm te beschrijven. Als vader van jonge kinderen is het voor hem bijvoorbeeld onbegrijpelijk hoe zijn eigen vader hem ooit als vijfjarige heeft achtergelaten op een open veld na een schermutseling in de auto tussen de drie broers. Hij heeft er lang over gedaan om dat te kunnen verwerken in therapie. Ik ben benieuwd hoe Schulman zijn ervaringen in zijn roman terug laat komen en of dat ons, professionals, wellicht interessante zienswijzen oplevert.

Het verhaal beschrijft de jeugd van drie broers: Nils (13 jaar), Benjamin (9) en Pierre (7). Ze groeien deels op in de grote stad in een klein appartement en deels, gedurende de zomermaanden, in een huisje aan een meer in het buitengebied. In de roman lopen twee verhaallijnen door elkaar; het heden in omgekeerde volgorde beschrijft de jongens – inmiddels dertigers – die met de urn van hun recent overleden moeder naar het buitenhuis reizen om haar daar te kunnen verstrooien. De andere verhaallijn bestaat uit herinneringen van Benjamin aan de jaren met zijn broers en ouders.

De jongens zijn competitief en worden door vader ook vaak tegen elkaar uitgespeeld. Eenmaal temidden van de wedstrijd helpen ze elkaar juist en weten (met de nodige fysieke en mentale schade) steeds de finish te halen. De karakters van Benjamin en zijn broers worden niet goed uitgewerkt en blijven aan de oppervlakte. De relatie tussen de broers – de oudste, Nils, die urenlang kan lezen en met rust gelaten wil worden en de jongste broer Pierrre – volgt een herkenbaar patroon van elkaar tergen, uitdagen, vechten en zich afzonderen.

Als professional ben ik ook benieuwd naar de rol van ouders als opvoeders. Kinderen in een veilig en harmonieus gezin kunnen met elkaar strijden om hun eigen plaats te veroveren, mits ouders daarbij