Waarom dit onderzoek?

Uit evaluaties van Passend Onderwijs blijkt dat veel leraren moeite hebben met lesgeven aan leerlingen met emotionele en gedragsproblemen. Door (te)veel aandacht voor storend gedrag gaat kostbare onderwijstijd verloren; negeren leidt tot achterstand omdat leerlingen instructie- en verwerkingstijd missen.

Veel leraren voelen zich tekortschieten, worstelen met aandacht verdelen en aansluiten bij de verschillende onderwijsbehoeften. Er zijn ook leraren die het beste in deze leerlingen naar boven halen. In de klas van deze ‘leraren met de X-factor’ hebben problemen niet de overhand en presteren leerlingen naar hun mogelijkheden. Om van hen te kunnen leren, is kennis nodig over wat hen onderscheidt van leraren voor wie lesgeven aan leerlingen met dit soort problemen een dagelijkse opgave is. Met meer kennis kan worden geprobeerd (aankomende) leraren toe te rusten met deze competenties.

Wat hebben leraren eraan?

Locatieleiders, intern begeleiders, leraren zelf en hun lesgevende collega’s blijken het in grote mate eens te zijn over welke leraren uitblinken. Zo beheersen leraren met de X-factor lesgevende vaardigheden in voldoende tot zeer hoge mate. Zij blinken uit in het creëren van een veilig en stimulerend leerklimaat, geven intensieve en activerende lessen, leren kinderen leerstrategieën en betrekken alle leerlingen bij de les. Leraren zónder de X-factor blijken vooral moeite te hebben om lesinstructies af te stemmen op verschillen tussen leerlingen en om leerstrategieën aan te leren. Tot slot: het is niet aannemelijk dat persoonlijkheidskenmerken bijdragen aan de kwaliteit van een leraar in het lesgeven aan leerlingen met emotionele en gedragsproblemen. Leraren kunnen worden gecoacht in het (door)ontwikkelen van hun lesgevende vaardigheden. Hiervoor kunnen de in dit onderzoek ontwikkelde zelfbeoordelingsvragenlijst (waarop leraren aangeven hoe zij de effectiviteit van hun onderwijs ervaren) worden gebruikt en het observatieformulier, in te vullen door intern begeleiders.

Wat hebben professionals en beleidsmakers eraan?

Leraren met de X-factor kunnen op de lerarenopleiding aankomende leraren toerusten met de benodigde vaardigheden en attitudes. Vervolgonderzoek is nodig om hier effectieve methoden voor te ontwikkelen. Wie op dit moment wil weten of iemand goed kan lesgeven aan leerlingen met emotionele en gedragsproblemen, kan de zelfboordelingsvragenlijst gebruiken, de door de ib’er in te vullen observatielijst en de perceptie van collega’s. Beoordelaars moeten zich bewust zijn van ongewenste effecten