Crisis is een kans, hoor ik behandelaren wel eens zeggen. Eerlijk gezegd heb ik daarbij vaak gedacht: wat een onzin. Hoezo, kans? Het is toch vreselijk wanneer je als kind, jongere of ouders de controle kwijt raakt, overspoeld wordt door woede, angst of radeloosheid. Geen uitweg meer zien, het contact met de omgeving kwijt zijn, je alleen en verlaten voelen. Hoezo noemen we dat een kans?
Twee artikelen in deze Kind & Adolescent Praktijk laten zien hoe er gewerkt wordt op een jeugd-HIC. Intensieve behandelafdelingen waar kinderen en jongeren – soms met een ouder of een ander iemand die hen dierbaar is – worden opgenomen als er sprake is van een crisissituatie. Niet lang. Nee, vooral niet lang. Want de bedoeling is om zo snel mogelijk de regie over het eigen leven terug te winnen, weer thuis te wonen en school of opleiding weer op te pakken. Separeren en andere vormen van dwang worden niet meer gebruikt. Samenwerken is het uitgangspunt. Met jongeren en met hun naasten. Want de betrokkenheid van dierbaren is – zo weten we inmiddels – een van de belangrijke factoren die een behandeling laten slagen. Anne Pelzer en Michel van den Boogaard beschrijven hoe er in de HIC-jeugd van de Herlaarhof wordt gewerkt en illustreren dat aan de hand van het verhaal van Emma, een jongedame met een flinke geschiedenis van eerdere opnames.
Dat iedere jeugd-HIC zijn eigen invulling geeft aan de werkwijze zien we in het artikel van Tessa Augustijn en haar collega’s. Zij vertellen hoe op de jeugd-HIC in het UMC in Utrecht geprobeerd wordt netwerkzorg vorm te geven. Hoe betrek je de gezinsleden, vrienden of andere dierbaren bij de behandeling, maar ook eventuele andere behandelaren? Hoe zorg je ervoor dat zij elkaar kennen, goed samenwerken en voor de jongere een sterk netwerk vormen waar hij of zij op terug kan vallen? Tijdens de opname, maar vooral ook daarna. Dat hebben ze gedaan met behulp van actiegericht onderzoek. Samen met de behandelaren op de afdeling in kleine stappen interventies ontwerpen, uittesten en verbeteren. Ze ontwierpen een Zorg-Netwerkkaart, waarmee samen met de jongere in kaart wordt gebracht wie voor hem of haar belangrijk zijn en op welke manier en integreerden deze werkwijze in een Netwerkintake. Dat is een gespreksmodel waarin de behandelaar samen met de jongere kijkt hoe de mensen uit het netwerk – naasten en professionals – kunnen helpen bij het bereiken van de doelen van de jongere.
Prachtige ontwikkelingen waarmee we de tijd van gesloten opnames, overnemen van regie en schijnveiligheid hopelijk definitief achter ons laten. Binnen de HIC-jeugd hebben jongeren zelf regie, zoeken de behandelaren naar verbinding en sociale veiligheid en is dwang niet meer aan de orde.
Ik vind het mooi om te lezen hoeveel wordt bereikt met deze aanpak bij toch heel ernstige problemen. Ik was vooral geraakt toen ik de terugblik van Emma las op haar tijd op de jeugd-HIC. En hoe anders ze deze opname beleeft in vergelijking met eerdere opnames. En ja, als je als jongere gezien wordt als serieuze gesprekspartner, ondanks je moeilijkheden en samen met je ouders en vrienden beslissingen kunt nemen en kunt werken aan je herstel, dan kan ik me voorstellen dat een crisis ook een kans kan bieden. Zo logisch eigenlijk ook, niet alleen in een crisissituatie, maar altijd en overal als je het als jongere moeilijk hebt. Hoe mooi zou het zijn als we deze werkzame principes ook zouden kunnen inzetten voordat een crisissituatie ontstaat?
Lees meer in Kind en Adolescent nr. 4/2021 >
Marike Serra, hoofdredacteur van Kind en Adolescent Praktijk, werkt als adviseur bij Accare Kinder- en Jeugdpsychiatrie.
