Kinderen met ASS hebben meer baat bij naturalistische, ontwikkelingsgerichte gedragstherapeutische behandelingen dan bij het aanleren van praktische, ‘schoolse' vaardigheden. PRT is zo'n benadering, die het kind spelenderwijs stimuleert bij de ontwikkeling van communicatieve vaardigheden, zoals een gesprekje beginnen.
Foto: Aleid Denier
Kinderen met een autismespectrumstoornis (ASS) hebben vaak moeite vaardigheden te ontwikkelen waarmee ze contact maken met anderen, sociale relaties aangaan en vriendschappen sluiten. Ze hebben beperkingen op het gebied van de sociale communicatie en interactie, stereotiepe en repeterende gedragingen en prikkelverwerkingsproblemen. Om deze kinderen zo goed mogelijk te ondersteunen, met positieve uitkomsten op lange termijn, is de inzet van een effectieve behandeling van groot belang. Naturalistische ontwikkelingsgerichte gedragstherapeutische behandelingen (Naturalistic Developmental Behavioral Interventions; zie Bruinsma et al. 2020) zijn de meest effectieve vormen van behandeling voor kinderen en jongeren met autisme. Deze interventies sluiten enerzijds aan bij de ontwikkeling van het kind in alledaagse situaties en leren hem anderzijds vaardigheden aan.
Pivotal Response Treatment (PRT) is zo’n naturalistische ontwikkelingsgerichte gedragstherapeutische behandeling. PRT (pivotal betekent ‘kern’ of ‘dat waar alles om draait’) onderscheidt zich van andere gedragstherapeutische behandelingen door de focus op wat als de vier ‘kernvaardigheden’ worden gezien: 1) de motivatie tot interactie, 2) sociaal initiatief nemen, 3) het kunnen reageren op meerdere kenmerken (contextdenken) en 4) zelfmanagement. Deze focus, in plaats van het aanleren van losse schoolse of praktische vaardigheden, draagt bij aan een bredere positieve ontwikkeling op verschillende gebieden (Koegel en Koegel 2019). Het kind wordt spelenderwijs gestimuleerd in communicatieve vaardigheden, zoals je richten op de ander, vragen stellen, opmerkingen maken en het aangaan en onderhouden van wederkerige gesprekken.
Spelenderwijs communicatieve vaardigheden oefenen met PRT
De behandeling vindt enerzijds plaats tijdens individuele of groepsbehandelingssessies, anderzijds worden ouders en vaak ook de school (of opvang) van een kind getraind in het toepassen van de PRT-technieken in verschillende contexten. Dit kan de generalisatie van vaardigheden in alledaagse situaties bevorderen.
Hoe gaat PRT in zijn werk?
In PRT worden leermomenten voor het aanleren van communicatieve vaardigheden expliciet opgezet. Uitgangspunt hierbij is het gedragstherapeutische ABC-model (Koegel en Koegel 2019), waarbij het (doel)gedrag (B) centraal staat. Doelen in de PRT-behandeling kunnen uiteenlopend zijn, variërend van het stimuleren van de gerichtheid, functioneel gebruik van woorden of vragen om een voorwerp/activiteit of hulp bij een sociaal gesprekje beginnen en onderhouden. Voorafgaand (A) zoekt de behandelaar aansluiting bij de interesses van het kind om diens aandacht te verkrijgen, en zet hij een duidelijk leermoment op. Tijdens dit leermoment kan hij diverse hulpniveaus bieden om het doelgedrag tot uiting te laten komen. Wanneer het kind het doelgedrag laat zien, volgt (C) een onmiddellijke en natuurlijke beloning, waarbij ook goede pogingen worden
