Het onderzoek
Dit cross-sectioneel onderzoek is onderdeel van de Health Behavior in School-Aged Children studie, een onderzoek van de WHO naar de gezondheid, het welzijn en het gedrag van adolescenten in Europa en Noord-Amerika. Data werd verzameld tussen 2002 en 2018, met een responsratio van 60%. De studiepopulatie bestond uit meer dan een miljoen kinderen tussen de 11 en 15 jaar oud.
Mentale gezondheidsproblemen werd gemeten met een 8-item schaal voor psychosomatische klachten (neerslachtig voelen, prikkelbaarheid, nervositeit, slaapproblemen, duizeligheid, hoofdpijn, buikpijn en rugpijn). Er werd gecontroleerd voor confounders die zowel invloed kunnen hebben op BMI en mentale klachten: geslacht, het hebben van broertjes/zusjes, inwonen bij ouders, ervaren druk op school, gepest worden, welvaart van het gezin, schermtijd en fysieke activiteit. De associatie tussen BMI en mentale klachten werd onderzocht door gebruik te maken van een regressieanalyse waarin psychosomatische klachten als uitkomstmaat werd gebruikt, BMI als verklarende factor en confounders als leeftijd en fysieke activiteit werden meegenomen.
De belangrijkste resultaten
De associatie tussen BMI en mentale klachten had een U-vorm. Dit houdt in dat adolescenten met ondergewicht en met overgewicht meer mentale klachten ervaren dan adolescenten met een gezond BMI. Deze associatie bleef behouden nadat was gecontroleerd voor confounders (beta 0.14 (klein effect) voor kinderen met een laag BMI en beta 0.62 (groot effect) voor kinderen met obesitas). Deze associatie werd in de verschillende leeftijdscategorieën, geslacht en schoolniveaus gezien. In een subanalyse waarin werd gekeken naar de verschillen tussen lagere en hogere schoolklassen, werd gevonden dat voor dezelfde BMI-waarden adolescenten in hogere schoolklassen een slechtere mentale gezondheid ervaren. Daarnaast vonden de onderzoekers dat mentale klachten onder adolescenten van 2002 tot 2018 toenamen en dat ook de sterkte van de associatie tussen BMI en mentale klachten toenam.
Gevoeliger over lichaamsgewicht
Adolescenten met een ongezond gewicht hebben vaak een negatief zelfbeeld, ervaren meer maatschappelijke druk en worden vaker gepest. Dit heeft een negatieve invloed op hun mentale gezondheid. De toename van mentale gezondheidsproblemen, geassocieerd met het BMI, toont mogelijk aan dat adolescenten gevoeliger zijn geworden over hun lichaamsgewicht. Dit wordt wellicht veroorzaakt door de toename van social media en het vergrote stigma op overgewicht.
De toename van obesitas wereldwijd kan verklaard worden door de toename van obesogene leefomgevingen:
- ongezond leefstijlgedrag in het gezin,
- marketing van ongezonde voedingsmiddelen,
- een zittende leefstijl,
- toename van schermtijd
- de beschikbaarheid van energierijke voedingsmiddelen.
Een obesogene leefomgeving zou kunnen bijdragen aan het verergeren van overgewicht.
Leefstijl en leefomgeving
Het is belangrijk dat er overheidsmaatregelen komen om een gezonde leefstijl te promoten en obesogene leefomgevingen te verminderen door bijvoorbeeld een verbod op marketing van ongezonde voedingsmiddelen en voldoende groene buitenruimte in steden om te spelen en te bewegen. Daarnaast is het belangrijk om aandacht te hebben voor de mentale gezondheid van mensen met een ongezond gewicht. Hierbij kan het helpen om te focussen op een positief lichaamsbeeld. Tevens zou het stigma op overgewicht verminderd moeten worden.
Besproken artikel
Chen S, Zhang H, Gao M, et al. Dose-Dependent Association Between Body Mass Index and Mental Health and Changes Over Time. JAMA Psychiatry. Published online May 15, 2024. doi:10.1001/jamapsychiatry.2024.0921
Bron: De jonge psychiater
MEER LEZEN OVER DIT ONDERWERP?
