Elsien Hofstra, klinisch psycholoog en psychotherapeut bij Youz/De Banjaard: Dit boek is een gat in de markt - uitleg en adviezen voor ouders over het opvoeden van een kind met gehechtheidstrauma. De losse adviezen die we als hulpverleners vaak mondeling aan de ouders van cliënten geven, zijn nu op een overzichtelijke manier gebundeld.
Niet eerder zag ik een boek met dusdanig concreet en helder advies, inclusief duidelijke uitleg waarom deze insteek hel(p)end is. De ouder wordt op een prettige, persoonlijke manier aangesproken, met empathie. Ik kan me voorstellen dat het ouders steunt en schuldgevoelens wegneemt. De korte casussen zullen zeer herkenbaar zijn. De vertaling is goed en aangepast aan de Nederlandse praktijk.
Het boek start met psycho-educatie over gehechtheid en het gevolg ervan voor de hersenontwikkeling. Beschreven wordt dat kinderen met gehechtheidstrauma een slecht geïntegreerd brein hebben: de denkhersenen staan los van de gevoelshersenen. Met integratieve opvoedstrategieën wordt gepoogd integratie tussen de verschillende hersengebieden van het kind te bevorderen. Hierbij komen onder andere het emotioneel afstemmen op het kind, omgaan met emotionele uitbarstingen en begrenzen van lastig gedrag aan bod. Er worden onder andere gebruikgemaakt van mentaliseren-bevorderende technieken en concepten uit de schematherapie en hechtingsgerichte gezinstherapie. Ten slotte volgen adviezen voor goede zelfzorg voor de ouders.
Op de achterflap staat dat het boek gebruikt kán worden om een behandeling als Integratieve Gehechtheidsbevorderende Traumabehandeling voor Kinderen (IGT-K) te ondersteunen. In het boek zelf wordt er echter veel naar deze behandelvorm gerefereerd, waardoor het wat minder geschikt is om los van IGT-K te gebruiken. Zo wordt herhaaldelijk beschreven hoe deze behandeling eruitziet, hoe de opvoedstrategieën hiermee geïntegreerd kunnen worden en wat het therapeutisch team voor ouder en kind kan betekenen.
De auteurs kijken naar gehechtheid vanuit het traumaperspectief. Problematische gehechtheid wordt beschreven als een gehechtheidstrauma dat een kind in het verleden heeft doorgemaakt. Er wordt van uitgegaan dat het kind inmiddels in een veiliger opvoedsituatie verblijft, en de trauma’s kan gaan verwerken. Het boek is dan ook vooral geschreven voor pleeg- en adoptieouders. Op momenten worden weliswaar eventuele biologische ouders aangesproken, maar over het algemeen wordt gesproken over ‘huidige ouders’ en ‘nieuwe gehechtheidsfiguren’. Deze beperking is mijns inziens niet nodig, want ik denk dat ook biologische ouders die nog in problematische interactiepatronen met hun kind verwikkeld zijn veel aan de adviezen kunnen hebben.
Deze doelgroep zien we in de jeugdhulpverlening veel. Het vergt wel enig cognitief en reflectief vermogen en een bepaalde mate van psychologisch bewustzijn van de lezer. Het gaat er niet alleen om dat ouders de adviezen opvolgen, het is belangrijk dat ze ook begrijpen waarom deze houding van emotionele afstemming, acceptatie en de-escalatie zo belangrijk is. Het lijkt me voor sommige ouders dan ook passend om het samen met de ouderbegeleider door te nemen, bijvoorbeeld door elk hoofdstuk na te bespreken.
Om integratie in het dagelijks leven van de ouder te bevorderen, zijn tevens online werkbladen en flashkaarten beschikbaar. Ik denk, kortom, dat het een zeer waardevol boek is voor alle (aanstaande) pleeg- en adoptieouders, waardoor plaatsingen mogelijk soepeler en succesvoller kunnen verlopen.
Integratief opvoeden, strategieën voor de opvoeding van kinderen met gehechtheidstrauma, Debra Wesselman, Cathy Schweitzer en Stefanie Armstrong, 2021. Nederlandse vertaling en bewerking: Nathalie Schlattman, Mara van der Hoeven en Irma Hein.
Bron: Gezien en gelezen, Kind en Adolescent nr. 2/2021
