Irma: “Chronisch getraumatiseerde kinderen bij wie behandeling niet lukt, zijn vaak het meest ingewikkeld om mee te werken.  Wij willen graag een complete behandelmethode aanreiken om te laten zien wat behandelaren wel kunnen doen. Er zijn namelijk een heleboel mogelijkheden om wel naar behandelsucces toe te werken.”

Nathalie: “ BSL heeft in het verleden natuurlijk meer congressen over trauma bij kinderen georganiseerd. Maar er is een doelgroep kinderen waarbij evidence based traumabehandeling niet lukt. Daar willen we in dit congres speciaal bij stilstaan en aandacht aan besteden. Wat hebben die kinderen nodig zodat ook zij geholpen kunnen worden bij hun klachten.”

Het Congres en de sprekersgroep is samengesteld aan de hand van de ingrediënten van IGT-K. Gedurende de dag worden er allerlei belangrijke elementen toegelicht.  En elke spreker sluit aan bij het IGT-K gedachtengoed.

“In onze eigen presentatie lopen we de belangrijkste ingrediënten langs en proberen ze concreet te maken als inleiding op de rest van de sprekers. De hele behandeling van een jaar kunnen we niet in een half uur uitleggen. Daar is de opleiding RINO opleiding IGT-K voor.”

Wat is IGT-K?

IGT-K is een relatief nieuw behandelmodel voor kinderen die vanwege sterke vermijding, gebrek aan zelfregulatie, of een combinatie van PTSS-klachten, gehechtheidsklachten en gedragsproblemen, en een ingewikkeld systeem, moeilijk in traumabehandeling komen. In dit interview praten we over het waarom en hoe van IGT-K.

Irma: “IGT-K is een behandeling voor kinderen bij wie de evidence based traumabehandeling nog niet kan of niet gewerkt heeft. Dat komt vaak omdat het trauma nog niet toegankelijk is of er nog te veel vermijding of te veel verstoord gedrag is om te kunnen behandelen. De behandeling van chronisch getraumatiseerde kinderen is ingewikkelder omdat er diverse krachten spelen. Van tevoren moet je dus veel meer aandacht aan de voorwaarden besteden. Je hebt vaak te maken met een voogd, biologische ouders, met school en andere hulpverleners. Iedereen moet het ondersteunen om de therapie te laten slagen. En het kind heeft de juiste informatie nodig. We werken daarom met veel meer voorbereidende technieken dan gewoonlijk. Het systeem, de context rond het kind moet namelijk meewerken, de relaties moeten worden verbeterd en alle neuzen van  de betrokkenen zoals ouders, school en therapeuten, dienen dezelfde kant op te staan.”

Nathalie: “De behandeling bestaat uit drie fasen. Het is een integratieve behandelvorm waarbij verschillende therapievormen zoals gezinstherapie, gehechtheidsbevorderend werk en EMDR worden geïntegreerd. In de eerste fase werken we vooral met ouders om ze andere opvoedstrategieën en technieken te leren. We werken daarbij vooral met de oudergids Integratief opvoeden die Irma en ik samen met Mara van der Hoeven schreven. We zijn dan nog niet aan het werk met het kind zelf. In deze fase leren de ouders hun kind beter begrijpen en laten we ze een andere aanpak van opvoeden zien die beter past c.q. werkt bij hun kind. Fase 2 is de gehechtheid en regulatie fase. In deze fase werken we in elke sessie met ouder en kind samen ter bevordering van de gehechtheidsrelatie en de zelfregulatie van het kind. In Fase 3 is pas de traumaverwerking met EMDR aan de beurt. Daar is overigens ook altijd een ouder bij. Het protocol is helemaal uitgeschreven en geïntegreerd.”

Teamwork

Nathalie: “Je moet het als een team doen. Laat chronisch getraumatiseerde kinderen niet in hun eentje al die heftige trauma’s verwerken maar zorg ervoor dat het kind zich gesteund voelt door een veilige gehechtheidsfiguur maar ook door school en de hele context om het kind heen. Je moet integratief werken en de systemische blik gebruiken. Alleen met traumagerichte cognitieve gedragstherapie of EMDR kom je er soms gewoon niet. Zorg dat je creatief bent in je werken. Je kunt speelse technieken toevoegen om de kinderen mee te krijgen.”

Irma: “Bij deze methode is iedereen in de jeugdhulpverlening rond een kind met chronisch trauma relevant. (Pleeg)Ouders, scholen, jeugdbescherming, jeugdteam, iedereen kan er een belangrijke rol in hebben. Om toe te werken naar traumaverwerking bij het kind, is het nodig dat al deze  mensen dit ondersteunen.”

Nathalie: “Ik denk dat het in Nederland soms een trend is dat het allemaal snel en kort kan maar als je chronisch getraumatiseerd bent, kun je dat meestal niet snel en kort een plek geven. Het is niet ‘one size fits all.’ Als hulpverleners mogen we wat meer bescheiden zijn en een wat langere adem hebben.”

Irma: “We hebben te lang gedacht: of het is trauma, of het is een gehechtheidsprobleem. Maar zo eenvoudig ligt het natuurlijk niet, je moet verschillende zaken integreren. En dan geeft IGT-K wel een duidelijk kader en focus waardoor je weet wat je aan het doen bent. Het  model is een goede houvast voor behandelaren.”

Ervaringsdeskundigheid 

Irma: “We betrekken ervaringsdeskundigen bij de ontwikkeling van de methode, zowel kinderen als ouders.”

Nathalie: “Therapeuten moeten ook contact maken met iets in zichzelf om de kinderen te begrijpen. Als je een ervaringsdeskundige spreekt, helpt het je de kinderen te begrijpen en zo te snappen wat ze nodig hebben. Luisteren naar ervaringsdeskundigen helpt enorm voor de inleving van therapeuten.”

Er wordt nu onderzoek bij Levvel gedaan naar de effectiviteit van de behandeling. Jullie zijn beide werkzaam bij deze specialistische jeugdhulporganisatie. Kunnen jullie daar wat over vertellen?

Irma: “Het is echt een heel moeilijke groep om te onderzoeken. Er is dan ook nog weinig onderzoek naar gedaan. Juist omdat het zo’n breed palet aan klachten betreft en er zoveel onrust in het leven van die kinderen is. We hebben bij het onderzoek van Levvel gebruik gemaakt van een Single Case Experimenteel Design waarbij bij je een kleine groep gedurende het behandelprotocol heel veel metingen doet. Het is ons gelukt om bij acht kinderen gedurende hun behandeling alle metingen te doen. Wat we vooral zien is dat de onderzochte kinderen op gehechtheid, emotieregulatie en gedrag vooruit gaan maar dat PTSS klachten nog niet echt veranderen. Dat is misschien een aanwijzing om de kinderen wat PTSS klachten betreft langer door te behandelen dan bij dit eerste onderzoek. Maar er is meer onderzoek nodig om het steviger neer te zetten. In ons vervolgonderzoek gaan we bijvoorbeeld ook kijken naar de relatie met de ouders.”

Voorbeeldcasus

Nathalie: “Ik ontdekte het IGT-K model in de Verenigde Staten en ging in mijn therapiesessies elementen daaruit proberen. Mijn eerste ervaring was met een pleegjongetje dat zich zeer agressief gedroeg in mijn kamer. Als ik over het trauma begon, trok hij letterlijk alles uit de kast. Hij had een hele lieve pleegvader en samen hebben we van alles geprobeerd van speltechnieken, EMDR tot TF-CBT. Maar alles zorgde steeds voor heel veel ontregeling of vermijding. Tot ik de techniek “Berichten van liefde” van het IGT-K protocol inzette. Ik vroeg de pleegvader: “Vertel eens over de eerste keer dat je hem ontmoette? Wat zijn jullie gezamenlijke interesses? En waarom geef jij zo veel om dit kind?” Toen pleegvader aan het vertellen was, ging het jongetje als een spinnend katje op zijn schoot zitten. Toen dacht ik: die vertrouwensband, dat heeft dit jongetje nodig om verder te komen.”

“Een andere casus betrof een jongen van 11 jaar uit een gezinshuis met een gezinshuisouder. Hij kwam bij mij omdat hij zo agressief was dat zijn gezinsouder al vaak klappen had gekregen. De situatie was bijna niet meer houdbaar terwijl hij daar toch al lang woonde en een relatie had met de gezinshuisouder. Hij was heel vermijdend en wilde eerst niet over de problemen praten. Ook had hij eerder EMDR gehad. Er kwam een nieuwe gezinshuisouder en we moesten het protocol opnieuw beginnen. Volgens het protocol werken is dan heel fijn. We hebben de therapie toch afgemaakt en zijn agressiviteit is fors verminderd. En bij de laatste EMDR sessie zei hij bij de deur: “By the way deze therapie helpt echt he!” Uiteindelijk waren ze zo enthousiast dat hij een andere jongen middels een videoboodschap uitleg gaf over wat het hem heeft opgeleverd. Zijn uitspraak: “Yo gewoon doen dus he!”  “

Irma: “Waar we ook heel veel van geleerd hebben is een imperfecte behandeling. Ook dit was met een jongetje van 11 jaar bij wie we eigenlijk alle voorbereidende technieken hadden gedaan en we op het punt stonden met de EMDR verhalenmethode te gaan werken. Maar het bleek dat het jongetje zelf niet eerder op de hoogte was gebracht van wat er allemaal met hem in het verleden was gebeurd. Er was wel een levensverhaal geschreven, maar toen pas bleek dat dit niet met hem was gedeeld. En de biologische ouders waren ook niet betrokken bij het verhaal en ondersteunden de therapie te weinig. Die onwetendheid van het jongetje en de ouders vormden een enorme belemmering in de voortgang van de behandeling.”

Die vertrouwelijke basis blijkt het allerbelangrijkst. Je moet als behandelaar de informatie die je hebt delen en het systeem en het kind zo goed mogelijk op de hoogte stellen voor en gedurende de behandeling om resultaat te bereiken.

Irma: “Sommige kinderen weten niet wat er allemaal is gebeurd en in welke volgorde. Ze hebben bijvoorbeeld verschillende gehechtheidsfiguren gehad en niet maar eentje die hun volledige levensverhaal kent. Het kunnen plaatsen en begrijpen wat er is gebeurd is voor het kind heel belangrijk.”

Redactie: Inmiddels is voor therapeuten ook het boek IGT-K Integratieve gehechtheidsbevorderende traumabehandeling voor kinderen verschenen van Nathalie Schlattmann, Irma Hein en Mara van der Hoeven.