De gesloten jeugdzorg wordt de komende jaren afgebouwd en kleinschalige woonvormen worden opgebouwd. Echter, voor de meisjes die nu nog gesloten worden geplaatst, is kleinschalig wonen alleen waarschijnlijk onvoldoende om deze meisjes goed te helpen. Ze hebben meer bescherming nodig.

‘Uit ons onderzoek blijkt dat deze meisjes al op jonge leeftijd te maken hebben gehad met pesten, geweld, verwaarlozing en/of misbruik’, vertelt Anke van Dijke, bestuurder van Fier. ‘Zo heeft driekwart van de meiden te maken (gehad) met seksueel misbruik. Als deze meisjes bij ons in de open instelling binnenkomen, hebben ze vaak al een lange hulpverleningsgeschiedenis achter de rug. Gemiddeld zijn ze toe aan hun vijfde of zesde behandelplek.’

Dat maakt volgens Van Dijke dat deze meisjes een sterk wantrouwen hebben richting hulpverleners, en dat ze – zodra professionals te dichtbij komen of zodra ze aan de slag moeten met hun pijn en trauma – de kans op weglopen groot is.

Van Dijke: ‘En dan lopen ze vaak regelrecht in de armen van risicovolle mannen, zoals mensenhandelaren’.
De eerste reactie is in veel gevallen deze meisjes te beschermen door ze gesloten te plaatsen. ‘Helaas zijn gesloten instellingen vaak geen goede omgeving voor deze getraumatiseerde meisjes’, aldus Lenke Balogh, onderzoeker bij Sterk Huis. ‘Daarnaast voelt een gesloten instelling voor hen als wéér een afwijzing; opnieuw mogen ze niet blijven, opnieuw worden ze doorgeschoven naar de volgende plek. Het gevoel van niet gewenst zijn en geen regie hebben versterkt hun – al complexe – problematiek. Deze meisjes komen er doorgaans niet beter uit dan ze erin gingen.’

Stop de carrousel

Fier, Levvel en Sterk Huis ontwikkelden samen een alternatief voor gesloten plaatsingen en het doorplaatsen van deze meisjes: Intensive care, Bescherming en Onderwijs. Dit alternatief is gebaseerd op een open voorziening met een hoge mate van zorg, veiligheid en bescherming, en met een toekomstgerichte en kindvriendelijke insteek. Ook onderwijs is daarin essentieel. Carolien Konijn, onderzoeker bij Levvel: ‘We hebben in Nederland echt alternatieve manieren nodig om deze meisjes de bescherming en veiligheid te bieden die ze nodig hebben. Nu nog krijgen deze meisjes vaak te lang te lichte zorg, waardoor hun problemen alleen maar groter worden. Door er eerder bij te zijn en door tijdig zwaardere zorg in te zetten, kunnen we deze meisjes beter helpen. We kunnen hiermee zelfs doorplaatsingen en gesloten plaatsingen voorkomen. Dat betekent een verandering in de Nederlandse manier van werken, zorgen voor tijdige en passende hulp, vroegtijdig de complexiteit van de problematiek signaleren en specialistische hulp naar een hoger niveau brengen. Samen met de wijkteams, het onderwijs, jeugdbescherming, het ministerie, de specialistische jeugdzorg kunnen we deze vernietigende carrousel stoppen.’

Samenvattend:
• Eerder gespecialiseerde hulp inzetten.
• Inzetten op open voorzieningen die een hoog niveau van zorg, veiligheid en bescherming
bieden, kindvriendelijk en toekomstgericht.
• Inzetten op kleinschalige voorzieningen met een hoge personeelsbezetting: 2 medewerkers
per 4 cliënten. De expertise vanuit hulpverleners bestaat uit een mix van (ortho)pedagogische
kennis en jeugd ggz.

Achter gesloten deuren – het onderzoek

‘Achter gesloten deuren’ is een onderzoek naar kenmerken van meisjes met een achtergrond van geweld in afhankelijkheidsrelaties die vanuit een open jeugdzorginstelling in een gesloten instelling zijn geplaatst. De volgende vragen stonden centraal: ‘In welke situaties lukt het niet om meisjes met ervaringen van geweld in afhankelijkheid in een open setting te behandelen?’ en: ‘Wat is er nodig om meisjes niet meer door te plaatsen?’ Het onderzoek is financieel mede mogelijk gemaakt door het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport.

Zie https://www.fier.nl/topzorg/voor meer informatie.

Verantwoordelijkheid van ons allemaal

Het tijdig herkennen door een ieder van de signalen die deze meisjes kenmerken is essentieel. We
kennen inmiddels de risico-indicatoren voor deze meisjes, pesten is daar bijvoorbeeld één van, maar
ook een trauma in de eerste levensjaren, schoolwisselingen of schoolverzuim. De zorgorganisaties
doen ook een expliciet beroep op de samenleving: kijk niet weg als je iets ziet waar je vraagtekens bij
zet, luister naar je onderbuikgevoel en wees waakzaam. Ook jij kunt een cruciale rol spelen in het leven
van kwetsbare meisjes, of je nou docent, oplettende buurvrouw of een toevallige voorbijganger bent. Jij
kunt het verschil maken!

Bronnen: Levvel, Fier en Sterk Huis