Intensieve traumatherapie gaat op Caribisch-Nederlands Bonaire anders in zijn werk dan in Europees Nederland, laat deze uitgebreide casus van een zeventienjarig meisje zien. Van behandelaren vergt het laveren tussen de ‘wij’-cultuur op het eiland en de westerse ‘ik’-cultuur.
Illustratie: Jedi Noordegraaf
Jeugdigen op Bonaire (sinds 2010 een bijzondere gemeente binnen Nederland) kunnen pas sinds enkele jaren op het eiland terecht voor psychologische zorg. Voorheen vloog één kinderpsychiater om de week voor een paar uur van Curaçao naar Bonaire om kinderen te ondersteunen en met name te voorzien van medicatie. Sinds de oprichting in 2018 van Hi-5, het behandelcentrum voor kind en jeugd van Mental Health Caribbean (MHC), is de zorg op Bonaire uitgegroeid tot een geconsolideerd ambulant en poliklinisch aanbod. En dat is hard nodig. Uit een rapport van Unicef over Caribisch Nederland blijkt dat meer dan 60 procent van de ondervraagde kinderen iemand kent die seksueel misbruikt is (Unicef 2019).
Dit komt overeen met wat we in het behandelcentrum tegenkomen. De casussen zijn vaak complex, mede vanwege veel systeem- en transculturele problematiek. Hoogspecialistische zorg is niet beschikbaar op het eiland; voor die zorg werden kinderen voorheen overgevlogen naar Nederland. Dit wordt zelden meer gedaan, omdat het jeugdigen teveel uit hun context haalt. Intensieve traumabehandeling behoort inmiddels tot de mogelijkheden voor deze complexe casussen. In mei 2021 heeft de eerste intensieve traumatherapieweek plaatsgevonden. Hoe dit binnen de Caribische context heeft gewerkt, zetten we in dit artikel uiteen.
Westers idee van behandelen kan conflicteren met ‘wij-denken’
Shantali, een meisje van zeventien, woont met haar moeder op Bonaire. Ze is in Nederland geboren en heeft haar jeugd afwisselend in Nederland en op Bonaire doorgebracht. Haar vader komt uit Curaçao; haar moeder uit de Dominicaanse Republiek. Thuis spreekt ze afwisselend Papiaments, Nederlands en Spaans. Ze drukt zich het liefst in het Engels uit. Haar ouders zijn twaalf jaar gescheiden. Vader is daarna in Nederland gaan wonen, samen met Shantali’s zus. Met haar vader heeft Shantali geen contact, met haar zus nog wel. Haar moeder is geadopteerd en getraumatiseerd, waardoor sprake is van intergenerationele overdracht, die van invloed is op haar opvoedingsstijl. Ze is sterk gericht op verzorgen en beschermen. Moeder gaat naar de systeemgesprekken, maar – ook na aandringen – gaat ze eigen, individuele therapie niet aan. Het therapeutische idee om af te stemmen en te leren mentaliseren, weet moeder geen vorm te geven. Een aantal aspecten van
