Toenemende polarisatie en vervreemding maakt het voor sommige jongeren steeds moeilijker om zich staande te houden. Pedagoog en radicaliseringsexpert Stijn Sieckelinck vertelt hoe we hen daar zo goed mogelijk bij kunnen helpen.
Foto: Aleid Denier van der Gon
In tijden van crisis, racisme, ongelijkheid en populisme komen mensen sneller tegenover elkaar te staan. Dit geldt nog meer voor kinderen en jongeren. Stijn Sieckelinck, pedagoog en lector Youth Spot Jongerenwerk bij de Hogeschool van Amsterdam, schreef samen met Femke Kaulingfreks, antropoloog, filosoof en lector Jeugd en Samenleving bij Hogeschool Inholland, het boek Speelruimte voor identiteit. Samenwerken aan veerkrachtige identiteitsvorming van jongeren. Aan de hand van zes praktijkvoorbeelden uit Nederland en België vertellen zij hoe we jongeren kunnen helpen om in een context van polarisatie en vervreemding een veerkrachtige identiteit te ontwikkelen.
Het boek gaat over veerkrachtige identiteitsvorming. Wat betekent veerkracht in deze context?
“Veerkracht is een containerbegrip geworden voor hoe we omgaan met bepaalde uitdagingen, of het nu gaat over hoe we als samenleving reageren op klimaatverandering, of de manier waarop een individu reageert op pestgedrag. In ons boek sluiten we aan bij sociale veerkracht vanuit de Canadese social-worktraditie. Het gaat dan niet alleen over hoe weerbaar een jongere is tegen bijvoorbeeld cartoons die de spot drijven met zijn geloof, maar ook over de omgeving waarin hij zich bevindt. In hoeverre kan de jongere het gesprek aangaan over waarom hij zich beledigd of aangevallen voelt? En welke volwassenen zijn er in de omgeving die dat gesprek mogelijk maken?”
Er is lang gefocust op screening en risico’s
In jullie boek komt een verandering van aanpak naar voren: van repressief naar positief. Zou je daar iets over kunnen vertellen?
“Om radicalisering tegen te gaan, zijn we steeds beter geworden in screenen en risicoanalyses maken. Maar een radicaliseringsproces blijft onvoorspelbaar. Het is een proces van identiteitsvorming; per definitie een veranderingsproces waarvan de uitkomst ongewis is. Dat past mooi bij opgroeien; je weet nooit precies welk ontwikkelingsproces een jongere zal doormaken. Je hoopt alleen dat hij tijdens dat proces kan leren om er uiteindelijk beter uit te komen. Daarvoor is het belangrijk om je bezig te houden met vragen en behoeften van jongeren. Wij pleiten voor tijdige aandacht voor thema’s die jongeren bijvoorbeeld op een antidemocratisch of een door haat gedreven pad kunnen brengen. Waar men voorheen vooral focuste op risicofactoren, vinden wij dat je moet kijken naar het versterken van de beschermende factoren. Zo weten we dat jongeren in hun adolescentie behoefte hebben aan gesprekken met elkaar over de existentiële vragen waarmee zij worstelen. Ook weten we dat
