Kind en Adolescent Praktijk nr. 4 is verschenen! | Etiketten plakken
Marike Serra, hoofdredacteur. Foto: Aleid Denier van der Gon
In de jeugdhulp is sinds 2015 geen classificatie (sommige mensen noemen het ‘etiket’ of ‘label’) meer nodig om hulp te krijgen. Dat is op zich een goede ontwikkeling. Immers, ook als je moeilijkheden niet precies passen in het ‘hokje’ van een stoornis is het belangrijk dat je er passende hulp voor krijgt. In onze rubriek Frictie schrijven onderzoekers en clinici uit de Academische Werkplaats ADHD over de voor- en nadelen van classificeren. De nadelen zijn evident. Zo’n label kan allerlei onbedoelde bijwerkingen hebben, kan stigmatisering in de hand werken en voor vervelende misverstanden zorgen. Bovendien leidt een classificatie niet automatisch naar een juiste interventie. De voorstanders van classificeren wijzen op het belang van de eenheid in taal die professionals wereldwijd helpt om elkaar te verstaan en op de kennis die een classificatie met zich meebrengt, wat natuurlijk ook waar is.
Voor ouders en hun kinderen begint goede hulp bij het begrijpen van de moeilijkheden. Hoe en wanneer zijn ze ontstaan? Welke factoren – bij het kind, in het gezin of in de bredere omgeving – hebben een ongunstige invloed (stressoren), welke zijn juist gunstig (bevorderende factoren)? Harrie van Leeuwen en Marca Geeraets noemen dat in hun Evidentieel een casusverklaring. Andere termen die je wel hoort, zijn een verklarende analyse of diagnostische beschrijving. Er zijn verschillende modellen voor het maken van een verklarende analyse. Welke je kiest, maakt niet zo heel veel uit, als de analyse maar leidt tot een logische onderbouwing van de interventies die worden gekozen. Want daar gaat het tenslotte om.
Classificeren gaat over gemiddelden, over grote groepen en algemene kennis. Een verklarende analyse of een diagnostische beschrijving gaat over die specifieke jeugdige die in dat ene gezin opgroeit en naar die school gaat. Die verklarende analyse verbindt de state-of-the-art kennis met de unieke context van de jeugdige en zijn gezin.
Classificeren is om onderzoek te kunnen doen en het vak verder te ontwikkelen, zodat onze behandelingen beter worden. Een verklarende analyse is zowel voor de ouders, de jongere, als de professional het startpunt voor samen beslissen over welke zorg aansluit bij hun eigen situatie en zorgen.
Bij de instelling waar ik werk, wordt voor ongeveer de helft van de jeugdigen geen classificatie meer vastgelegd in het dossier. Is dat erg? Voor henzelf denk ik niet. Maar ik hoop wel dat hun behandelaar samen met hen en hun ouders een goede verklarende analyse heeft gemaakt. Voor de onderzoekers die zijn verbonden aan de instelling is het wel beroerd. Hoe kunnen zij onderzoek doen als we niet goed hebben vastgelegd van welke aard en hoe ernstig de problemen zijn? Hoe kunnen we er middels onderzoek beter achter komen wat werkt voor wie? Ik ben dus voor systematisch vastleggen van een classificatie. Uiteraard mits die door kundig onderzoek tot stand is gekomen, er regelmatig wordt gekeken of die nog van toepassing is en als bonus bij de verklarende analyse. Want die is en blijft de basis om een keuze te kunnen maken uit de interventies die we tot onze beschikking hebben.
Marike Serra, hoofdredacteur van Kind en Adolescent Praktijk, werkt als adviseur bij Accare Kinder- en Jeugdpsychiatrie.
