Sinds 2015 zijn de gemeenten bestuurlijk en financieel verantwoordelijk voor alle jeugdhulp (transitie) en het in gang zetten van een inhoudelijke vernieuwing (transformatie). Gemeenten en de daarin functionerende wijkteams/basisteams mogen de transformatie op eigen wijze invullen, als ze maar de uitgangspunten en transformatiedoelen van de nieuwe Jeugdwet volgen (Nederlands Jeugdinstituut, 2018). De vijf transformatiedoelen zijn (1) preventie en versterken eigen kracht, (2) demedicaliseren, ontzorgen en normaliseren door het versterken van het opvoedkundige klimaat, (3) eerder juiste hulp op maat om gespecialiseerde hulp te verminderen, (4) integrale hulp aan gezinnen volgens het uitgangspunt ‘een gezin, een plan, een regisseur’ en (5) meer ruimte voor professionals door vermindering van de regeldruk.

C4Youth, de Groningse Academische Werkplaats Transformatiezorg voor Jeugd (AWTJ), ondersteunt gemeenten en hun teams in de provincie Groningen bij de transitie en transformatie van de jeugdhulpverlening (Van Eijk e.a., 2016). C4Youth inventariseerde in 2016 de vormgeving en invulling van de basisondersteuning in de, toen, 23 gemeenten in de provincie Groningen (Evenboer e.a., 2017). Het onderzoek liet vier typen basisteams jeugd zien: (1) een uitgebreid Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG), (2) een sociaal team dat zich richt op alle leeftijdsgroepen, (3) een samenwerking CJG en sociaal team en (4) basisvoorzieningen met een team of netwerk voor (verwijzing naar) specialistische hulp.

Teams weten nauwelijks wat de visie van de gemeente is

C4Youth richt zich nu op verbeteren en verder ontwikkelen van de basisondersteuning met actieonderzoek in drie pilotgemeenten in de provincie Groningen. C4Youth koos voor actieonderzoek, omdat deze methode kennis en inzichten oplevert die kunnen helpen om de basisteams gelijktijdig verder te ontwikkelen en te evalueren (van den Broeke e.a., 2014; Van Tol e.a., 2017). Er is voor actieonderzoek gekozen, omdat bij complexe maatschappelijke vraagstukken (wicked problems) planmatige, lineaire aanpakken vaak niet blijken te werken. Met actieonderzoek beoordelen participanten zelf in hoeverre dat wat in de praktijk gebeurt, past bij de door henzelf geformuleerde doelen. In hoeverre leveren de activiteiten ook daadwerkelijk de beoogde resultaten op? De verkregen inzichten helpen de praktijk te verbeteren.

Het doel van dit artikel is om (1) inzicht te geven in de vraagstukken die spelen in basisteams jeugd in gemeenten in de provincie Groningen en (2) te reflecteren op de toepassing van actieonderzoek als methode om de basisteams jeugd door te ontwikkelen.