Cognitieve gedragstherapie (CGT) is de eerstekeus-behandeling voor kinderen en jongeren met een angststoornis (Zorgstandaard Angststoornissen, 2017; Reynolds e.a., 2014). Deze behandeling bestaat doorgaans uit twaalf tot zestien wekelijkse sessies in een instelling voor geestelijke gezondheidszorg. Toch is dat niet altijd ideaal. Niet iedereen knapt namelijk voldoende op na reguliere CGT: 30 tot 40 procent van de jeugdigen voldoet nog aan de criteria van een angststoornis (non-responders). Uit de praktijk kwam dan ook de vraag wat we konden bieden als de reguliere wekelijkse therapie onvoldoende effect had (volgens het model van getrapte zorg of stepped care). Bovendien is de context veranderd: na de transitie van de jeugdhulp is de nadruk nog meer komen te liggen op ambulant werken, omdat dat minder kostbaar is. Er is steeds minder capaciteit voor langduriger (dag)opname. Het leek dan ook een goed idee de exposure-behandeling te gaan aanbieden als een module: een kortdurende intensieve angstbehandeling op maat in een groep. In een intensieve behandeling is meer focus, zo was het idee, minder afleiding door het leven van alledag, en minder ruimte voor vermijdingsgedrag. Daarnaast kan een intensieve behandeling (deels) in de vakantie een goede nieuwe start bieden bij het weer naar school gaan. Bij Accare in Groningen werd zo’n een intensieve angstbehandeling van acht dagen verspreid over twee weken ontwikkeld.
MATCHED CARE
Niet alleen de behoefte vanuit de praktijk en de veranderde context waren aanleiding voor de ontwikkeling van deze kortdurende, intensieve angstbehandeling. Ook vanuit het principe van matched care leek het belangrijk om alternatieven te ontwikkelen naast de poliklinische CGT van twaalf tot zestien wekelijkse zittingen. Bij matched care wordt een jeugdige op basis van persoonskenmerken direct aan de behandeling toegewezen die het best geïndiceerd lijkt. Iemand met ernstige klachten bijvoorbeeld of veel comorbide problemen zou zo bijvoorbeeld direct een intensieve behandeling kunnen krijgen, ook als niet eerder kortdurende poliklinische zorg is geprobeerd. Wanneer bijvoorbeeld sprake is van schoolverzuim als gevolg van een sociale angststoornis, kan de intensieve angstbehandeling geïndiceerd zijn om langdurig schoolverzuim te voorkomen.
In het buitenland zijn verschillende voorbeelden van CGT die werd aangeboden als een korter durende en intensievere variant op de reguliere CGT. Drie intensieve CGT-behandelingen voor angststoornissen die zijn getoetst op effectiviteit werden beschreven: voor paniek en agorafobie (Angelosante e.a., 2009), sociale fobie (Donovan e.a., 2015) en separatieangststoornis (Santucci e.a., 2013).
Box 1: Casus Dario
Dario is een veertienjarige jongen die met zijn moeder
