Bessel van der Kolk werd in 1943 in Den Haag geboren. Misschien wel het ergste jaar in de menselijke geschiedenis, zegt hij. In 1965 ging hij studeren in de Verenigde Staten en is er nooit meer weggegaan. Hij voelt zichzelf dan ook Amerikaans. Toch bespeur ik af en toe een mild Nederlands accent in zijn Amerikaanse zinnen. Wellicht komt dat door zijn flitsbezoek aan Nederland voor een congres over de gevolgen en behandeling van trauma’s. Hij schreef er een New York Times Science bestseller over: The body keeps the score. Het boek is inmiddels in negentien talen uitgebracht, waaronder het Nederlands: Traumasporen.
“Na mijn studie geneeskunde ging ik me specialiseren in de psychiatrie. Twee jaar lang werd ik min of meer opgesloten met ‘gekke mensen’ zonder dat ik psychiatriehandboeken mocht lezen. We moesten leren van de mensen, vond mijn docent, en niet van de boeken. Hij zei: ‘Je patiënten zijn je enige handboek.’ Ik vind dat nog steeds een geweldige leermethode.
‘Het traumaveld richt zich te weinig op het ontregelde systeem’
Al vroeg raakte ik geïnteresseerd in het gedrag van traumapatiënten. Mensen die bijvoorbeeld van nature rustig waren, konden ineens, schijnbaar uit het niets, ontzettend kwaad worden. Als kind had ik dit soort gedrag ook weleens gezien bij sommige familieleden. Ik had ooms die in Jappenkampen hadden vastgezeten en ik heb altijd het vermoeden gehad dat mijn moeder ook een trauma met zich meedroeg, hoewel ze daar nooit over sprak. Tijdens mijn werk met traumapatiënten werd al snel duidelijk dat het hele interne systeem van deze patiënten was gewijzigd. In diezelfde tijd vonden er ook grote ontwikkelingen plaats binnen de psychiatrie zoals de toepassing van psychofarmaca. Ik was betrokken bij de eerste studies naar de effectiviteit van Prozac en Zoloft voor mensen met een posttraumatische stressstoornis. Aanvankelijk was ik erg enthousiast over de belofte van psychofarmaca, maar uiteindelijk werd die belofte niet ingelost. Ik vind het erg bedroevend wanneer de psychiatrie gereduceerd wordt tot pillen. Voor sommige mensen is een pil de oplossing, maar voor heel veel mensen ook niet. Samen met de ontwikkelingen in de psychofarmacologie werden ook de allereerste functionele hersenscans gemaakt. In Harvard werkte ik mee aan een studie naar hoe trauma er in het brein uitziet. Wow, that was interesting! Wanneer we aan mensen in de hersenscanner vroegen om te denken aan hun traumatische ervaring zagen we dat de linkerhelft van
