Jongeren die zelfbeschadigend gedrag, suïcidaliteit en agressie laten zien, worden niet altijd goed begrepen door hun omgeving. Ouders, leeftijdgenoten en eventuele hulpverleners zien dergelijk gedrag soms als doelbewust en manipulatief en weten zich vaak geen raad. In pogingen het gedrag te begrenzen, wordt soms repressief en afwijzend gereageerd. De residentiële hulpverlening kiest nog regelmatig voor gedwongen maatregelen, zoals time-outs en afzonderruimtes. Het probleemgedrag verandert daardoor op langere termijn echter maar zelden. Marsha Linehan (1993), grondlegger van Dialectische Gedragstherapie (DGT), veronderstelt dat moeilijk te reguleren gevoelens, gedachten en ervaringen aan de basis liggen van dit gedrag. Wanneer reacties van anderen echter de suggestie ‘jij doet het niet goed’ of ‘als je je zo gedraagt, zetten we je apart’ wekken, blijven deze onderliggende oorzaken onopgemerkt, terwijl het probleemgedrag juist wordt versterkt. Dit creëert een vicieuze cirkel, waarin negatieve reacties van anderen, en van de jongere zelf, elkaar bekrachtigen en in stand houden. Dergelijke interacties dragen bij aan het ontstaan van een negatief zelfbeeld en verminderd welbevinden. Jongeren die terugkerend zelfbeschadiging, suïcidaliteit en agressie vertonen, lopen bovendien een groter risico op latere (succesvolle) suïcidepogingen (Hartley et al., 2018).

Hoe komt het dat jongeren dit gedrag ontwikkelen? Linehan (1993) suggereert in haar Biosociale Theorie (BST) dat (op de eigen persoon gerichte) agressie een regulerende functie heeft. Ze stelt dat er door stressvolle emotionele ervaringen naast negatieve gevoelens ook lichamelijke spanning optreedt. Bij het overschrijden van een fysiologische tolerantiegrens zouden agressie, suïcidaliteit en zelfbeschadigend gedrag leiden tot tijdelijke regulatie en spanningsafname. Deze gedragingen zijn daardoor volgens de BST zeer effectieve manieren om emoties te reguleren. Juist jongeren in de adolescentiefase (10-22 jaar) lopen een verhoogd risico deze disfunctionele emotieregulatiestrategieën te ontwikkelen (Neece et al., 2013). Kwetsbaarheden, zoals genetische aanleg, temperament, leeftijdsgebonden ontwikkelingsprocessen en vaardigheidstekorten in emotieregulatie zouden volgens de BST bij bepaalde jongeren leiden tot een snellere en intensere activatie van emoties. Op zoek naar coping, ontdekken sommigen dat zelfverwondend gedrag, zoals snijden of krassen, emotionele spanning kan verlichten. Een omgeving die hier veroordelend en controlerend op reageert, wordt gezien als onderdeel van het probleem. Afwijzende reacties geven onbedoeld het signaal dat de jongere onbekwaam is, terwijl onderliggende behoeften, zoals hulp bij gevoelens van machteloosheid, over het hoofd worden gezien.