Er wordt veel onderzoek gedaan naar factoren die van belang zijn bij de behandeling van kinderen en adolescenten, en de manier waarop deze het beste kunnen worden ingezet. Een effectieve factor is het betrekken van het systeem bij de behandeling. In verschillende artikelen in dit nummer kun je daar meer over lezen. Zo blijkt bij seksueel misbruik de reactie van de ouders belangrijker te zijn dan het seksueel misbruik zelf, zoals is te lezen in het artikel op pagina 6. Dus hoe ondersteun je ouders hierbij? En hoe help je ouders om hun eigen emoties te reguleren, zodat ze dit door middel van co-regulatie kunnen doorgeven aan hun kinderen? Daarover lees je meer op pagina 34.

Wat mij betreft zou je aan het systeem – naast het gezin en de familie – ook de online contacten kunnen toevoegen: alle rolmodellen en influencers die kinderen op TikTok en YouTube volgen en waarmee ze zich vaak vele uren per dag bezighouden. Of deze filmpjes nu gaan over skincare voor achtjarigen of mentale problemen van leeftijdsgenoten, waarbij anorexia, depressie, automutilatie en suïcidale gedachten in een nooit ophoudende stroom voorbijkomen.

Steeds duidelijker wordt wat dit online systeem met de mentale gezondheid van tieners doet. Co-ruminatie verwijst naar het excessief bespreken van zorgen en ‘negatieve’ emoties zoals angst, woede of somberheid. Met name voor meisjes blijkt dit besmettelijk te kunnen zijn. Steeds opnieuw zien hoe rolmodellen worstelen met het leven kan een uiterst negatieve impact hebben op de eigen mentale gezondheid.

Wat het allemaal nog ingewikkelder maakt, is dat de omgeving nauwelijks weet heeft van dit online systeem. TikTok biedt een unieke ervaring: het algoritme bepaalt welke video’s voorbijkomen en dit algoritme is voor ieder kind verschillend. Kijk je een halve seconde langer naar een video dan gemiddeld, dan krijg je meer filmpjes over dit onderwerp. Uit recent onderzoek van Amnesty blijkt dat na vijf à zes uur op TikTok bijna een op de twee getoonde video’s gerelateerd was aan de mentale gezondheidsproblematiek en mogelijk schadelijk was. Sterker nog: volgens ditzelfde onderzoek bleek dat binnen een uur meerdere aanbevolen video’s verschenen die zelfmoord romantiseerden, normaliseerden of zelfs aanmoedigden. Dit probleem speelt uiteraard niet alleen in Nederland, maar wereldwijd, ook in landen waar het welzijn een stuk lager ligt dan bij ons.

Er zijn een paar lichtpuntjes. De richtlijn om smartphones te verbieden op middelbare scholen is een groot succes: het leidt tot veel meer sociale interactie en positieve contactmomenten met leeftijdsgenoten. Daarnaast hebben Instagram en Facebook besloten om tieners niet langer berichten te laten zien over suïcide en eetstoornissen. Ten slotte komt het gevaar voor de mentale gezondheid van TikTok ook in andere landen steeds hoger op de agenda, waardoor we hopelijk niet al te lang hoeven te wachten op effectieve maatregelen.