Het onderzoek, gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Psychological Medicine onder de titel ‘Sticky criticism? Affective and neural responses to parental criticism and praise in adolescents with depression’, analyseerde de relaties tussen ouders en adolescenten in de leeftijdsgroep van 12 tot 18 jaar. Deelnemende jongeren ondergingen een MRI-scan om hersenactiviteit te meten terwijl ze zowel kritiek als complimenten van hun ouders ontvingen. Vervolgens beantwoordden ze vragen met betrekking tot hun stemming en gevoelens.
Onderscheid tussen rechtvaardige en onterechte kritiek
Uit het onderzoek blijkt dat gezonde adolescenten voornamelijk reageren op kritiek die zij als onterecht beschouwen, terwijl zij kritiek die zij rechtvaardig achten, gemakkelijker naast zich neerleggen. In tegenstelling hiermee reageren depressieve adolescenten anders, waarbij zij alle kritiek, zelfs als ze het er feitelijk mee eens zijn, persoonlijk aantrekken.
Van Houtum legt uit: “Gezonde jongeren lijken in staat te zijn om kritiek beter te filteren en te onderscheiden tussen rechtvaardige en onterechte kritiek. Bij adolescenten met een depressie resulteert elke vorm van kritiek in een verslechtering van hun gemoedstoestand.”
Tijdens de MRI-scans werd vastgesteld dat ouderlijke kritiek bij zowel gezonde als depressieve adolescenten hersengebieden activeerde die betrokken zijn bij emotionele verwerking en pijnbeleving. Opmerkelijk genoeg vertoonden depressieve adolescenten meer activiteit in de hippocampus, een gebied dat cruciaal is voor geheugenopslag. Dit zou kunnen suggereren dat zij ouderlijke kritiek intensiever opslaan, hoewel verdere studies nodig zijn om deze hypothese te bevestigen.
Meer negatief dan positief
Een opvallende bevinding was dat depressieve adolescenten na de MRI-scans aanzienlijk meer negatieve opmerkingen van hun ouders benoemden dan positieve, terwijl de groep zonder depressie hierin geen significante verschillen vertoonde. Dit suggereert dat gezonde adolescenten beter in staat zijn om emoties te verwerken en kritiek te filteren, terwijl depressieve adolescenten vatbaarder zijn voor negatieve invloeden.
Van Houtum benadrukt het belang van open communicatie tussen ouders en hun depressieve kinderen om misverstanden te voorkomen. “Ouders moeten beseffen dat het gedrag van hun depressieve kinderen niet altijd een teken van luiheid is, maar eerder het resultaat van gevoelens van somberheid en apathie. Het is van essentieel belang om met je kind in gesprek te gaan en te ontdekken waar ze goed in zijn en welke eigenschappen ze waarderen. Dit helpt om een positief zelfbeeld te bevorderen en de geestelijke gezondheid van het kind te ondersteunen.”
Het onderzoek van Lisanne van Houtum maakt deel uit van het NWO Vici-project RE-PAIR: Unravelling the Impact of Emotional Maltreatment on the Developing Brain, onder leiding van hoogleraar Bernet Elzinga. De bevindingen dragen bij aan een beter begrip van de invloed van ouderlijke kritiek op de mentale gezondheid van adolescenten en benadrukken het belang van empathische communicatie binnen gezinnen.
Over de onderzoeker: Lisanne van Houtum zal op 19 september promoveren aan de Universiteit Leiden en heeft zich toegelegd op het begrijpen van de psychologische aspecten van ouder-kindrelaties en de effecten ervan op de mentale gezondheid van adolescenten.
Meer informatie? Klik hier
