We doen iets raars in de jeugdhulp in Nederland. Altijd staat het ‘kind centraal’, kijken we allereerst naar het ‘belang van het kind’. Daarbij gaan we er regelmatig aan voorbij dat het belang van het kind gediend is bij goede steun en hulp voor zijn ouders. Juist die mensen, die het allerbelangrijkst zijn voor een kind, ondersteunen we onvoldoende.

In het onderzoek ‘Betrek mij gewoon’ (Spijk-de Jonge et al. 2022) geeft bijna de helft van de deelnemende ouders aan bovengemiddeld tot zeer veel last te hebben van psychische problemen, problemen in relaties of problemen met dagbesteding. Meer dan de helft van hen heeft zelf als kind meer dan vier ingrijpende ervaringen (ACES) meegemaakt. Ze zijn in hun gezin bijvoorbeeld regelmatig uitgescholden, beledigd of vernederd; hebben het gevoel dat niemand van ze hield of zijn regelmatig door een ouder of volwassene geknepen, geduwd of geslagen. We weten uit onderzoek dat er een samenhang is tussen ouders die zelf ingrijpende gebeurtenissen hebben meegemaakt, hun opvoedingsgedrag en de ontwikkeling van het kind (Schickedanz et al. 2018; Narayan et al. 2021; Morris et al. 2021). Toch ontvangen de ouders uit ons onderzoek op een enkeling na geen hulp bij deze problemen, en hebben ze dat ook eerder in het jeugdzorgverleden van het kind niet gekregen.

Wanneer ouders niet zelf hebben geleerd hun emoties te reguleren, is het voor hen veel moeilijker hun kinderen daarin te ondersteunen. Als de zorg voor hun kinderen door eigen problematiek in het gedrang komt, leidt dit in de praktijk echter niet tot hulp aan ouders bij hun eigen problemen, maar vaak tot een diskwalificatie van de ouder- en opvoedersrol en tot eventuele bemoeienis vanuit het veiligheidsdomein.

Het gevolg is dat ouders heel terughoudend zijn in het spreken over hun eigen problemen, uit angst voor ingrijpen. Een moeder zei over hulpverleners: “Ik beet nog liever mijn tong af dan dat ik zou vertellen dat ik in het verleden ernstig misbruikt ben en daar nog steeds heel somber en angstig door ben. Ik was als de dood dat ze zich met mij en mijn kind zouden bemoeien.” Ook professionals gaven in het onderzoek aan dat het systeem en de nadruk op veiligheid niet bijdraagt aan het vertrouwen van ouders in hen.

De huidige jeugdhulp sluit daarnaast nog niet goed genoeg aan op wat ouders echt nodig hebben. Uit het onderzoek komt naar voren dat de ouders veelal een stapeling van generieke opvoedondersteuning ontvangen (waarbij de intensiteit toeneemt), terwijl dat voor deze gezinnen niet de passende vorm van hulp is. Daar waar ouders behoefte hebben aan traumaverwerking en hulp bij het leren reguleren van hun eigen emoties en het leren coreguleren van de emoties van hun kinderen, worden zij vooral aangesproken op het versterken van opvoedingsvaardigheden.