Hoewel hulpverleners overtuigd zijn van het belang van vaders bij de opvoeding van hun kinderen, ondersteunen zij in de praktijk vaker moeders. Dit artikel beschrijft het hulpaanbod in een project voor ouders onder de 24 jaar, en de wijze waarop professionals vaders daarbij betrekken. ‘Vaders lijken slechts te mogen aansluiten.’
Nederland kent een sterke moederschapscultuur. Bij heterokoppels worden zorgtaken automatisch aan vrouwen toegeschreven (Harthoorn 2019; Van den Berg en Duyvendak 2012) en als het gaat om (opvoedings)ondersteuning fungeren moeders als eerste aanspreekpunt. Om dit patroon te doorbreken en zowel jonge moeders als vaders te ondersteunen verantwoordelijkheid te dragen voor de zorg en opvoeding van hun kinderen is in de regio Parkstad een actie-onderzoek opgezet. Het Jonge Ouders Project (JOP), een integraal samenwerkingsverband in de gemeente Heerlen, werkt hiervoor samen met Zuyd Hogeschool. Dit artikel beschrijft het ondersteuningsaanbod in die regio aan jonge, vaak kwetsbare ouders, en meer in het bijzonder, de aandacht voor jonge vaders.
In 2020 waren er in Nederland 4092 mannen tot 25 jaar met kinderen, waarvan 269 tienervaders (CBS 2022). Deze aantallen liggen in werkelijkheid hoger, omdat dit vaders zijn van wie het vaderschap geregistreerd is. Niet alle vaders hebben hun kind juridisch erkend, of hebben ouderlijk gezag, dit geldt zeker voor jonge vaders. Terwijl voor jonge moeders het professionele ondersteuningsaanbod omvangrijk is, is het aanbod dat is gericht op jonge vaders, hun ondersteuningsbehoefte en hun vaderschapservaringen beperkt. (Jansma en Sondeijker 2019). Een klein aantal organisaties en initiatieven breekt een lans voor vaders en vaderschap. Een onterechte aanname is dat hulpverlening voor (jonge) moeders ook vanzelfsprekend passend is voor (jonge) vaders (Borman 2022).
Het aanbod specifiek voor jonge vaders blijkt nihil
Het aanbod voor jonge vaders
Het Jonge Ouders Project biedt integrale, laagdrempelige en intensieve ondersteuning in de thuissituatie van de jonge ouder op alle levensgebieden. De methodiek is gebaseerd op de zogeheten presentiebenadering, waarbij professionals vanuit de leefwereld van de ouders aansluiten bij wat ouders nodig hebben (Baart 2011) en zo hun veerkracht versterken. Uit de analyse van JOP-documenten blijkt dat het ondersteuningsaanbod specifiek gericht op jonge vaders nihil is. Er is wel aanbod voor ouders geformuleerd en ook voor jonge ouders, waarbij enkele keren over moeders en vaders apart geschreven wordt.
Instrumenten die JOP-professionals hanteren, spreken over ouders of stellen moeder centraal en voegen enkele vragen aan moeder over vader toe. Sommige documenten verwijzen naar aanbod buiten het JOP, vanuit
